جواهری در ایل (اسب دره شوری)

احسان قرقانی | اسب دره شوری از نژاد های اصیل پرشین عرب و نژاد اسب های معروف خزعل می باشد که به عنوان یکی از اصیل ترین اسب های دنیا محسوب می گردد.

نام این نژاد برگرفته از طایفه ی دره شوری یکی از طواف بزرگ ایل ترک زبان قشقایی در جنوب ایران است.

تاریخچه اسب دره شوری:

حدود یکصد سال پیش بهرام کیخا کلانتر طایفه ی دره شوری کره اسب اصیلی از نژاد خزعل از شخص خزعل در خوزستان هدیه میگیرید و با شیر شتر بزرگش میکند و شهرت این اسب عالمگیر میشود.

غزال ، توکل ، باج الان (هدیه ی جهانگیرخان به محمدناصرخان)،کوه نور (ایاز خان)،بیستون(جهانگیرخان دره شوری)تاج و کارون(زیادخان) و… از نژاد همان کره اسب اصیل نژاد خزعل بود.

کلانتران هنر دوست و هنرمند دره شوری با اسب مأنوس بوده و به علت استفاده از اسب به عنوان اصلی ترین ابزار برای کوچ و عبور از مناطق با آب و هواهایی مختلف اقدام به تولید این نژاد در ایل قشقایی کردند.

مردان مبارز دره شوری با اسب های خود یکه تاز میادین نبرد بودند. آنها برای تربیت اسب های خود مبالغ زیادی سرمایه گذاری می کردند و اسب هایشان در زمان خود در سراسر کشور منحصر به فرد بود.

برای نخستین بار زیاد خان دره شوری تعدادی از اسب های منطقه را که سرآمد دیگران بودند و همگی دارای خصوصیات رفتاری و صفات مشترکی بودند، در یک محل جمع آوری کرده و پرورش داده است.

خصوصیات مرفولوژی اسب دره شوری:

طی سالیان دراز در گذر از کوهها و کتل ها و سنگ لاخ های مسیر کوچ ایل دره شوری و تعقیب و گریز شکار کبک و قیقاج زنی ، دست و پای قوی تر،سم کوچک تر و سینه ی فراخ تر پیدا کرده است و در آب و هوای کوهستانی ایل قشقایی حال و هوایی دیگر یافته اند.
از گذشته خوانین قشقایی برای زیبایی این اسب ارزش زیادی قائل بوده اند و این نکته را همیشه در اصلاح نژاد آن رعایت کرده اند. این زیبایی را به خصوص در رنگ کهرطلایی آن می توان دید که رنگ غالب اسب های دره شوری است.

از خصیصه های منحصر به فرد اسب دره شوری تحمل دمای سی درجه سانتیگراد زیر صفر است و در استقامت حرف اول را میزند.

از دیگر ویژگی های اسب نژاد دره شوری می توان به پوست نازک ،چشمان درشت،گرد کوتاه مناسب زین،کپل کشیده به سمت عقب و حالت زاویه دار برخلاف کپل گرد اسب نژاد عرب،دست و پای نزدیک به هم ،گردن کشیده و شمشیر مانند،دم پرچم گونه،گوش های زیبای خنجر مانند و بلندتر از گوش اسب های نژاد عرب اشاره کرد.

مراکز نگهداری و پرورش اسب نژاد دره شوری

1. اولین اصطبل(مرکز) پرورش اسب نژاد دره شوری در مهرگرد سمیرم با نام اصطبل چاپار در سال 1375 توسط آقای اردشیر مسکوب تاسیس شده است.آقای مسکوب به علت کمیاب شدن اسب نژاد دره شوری با تلاش و کوشش فراوان توانستند تعدادی از اسب های نژاد دره شوری را از مناطق عشایری جمع آوری و خریداری کنند و در حال حاضر بیشتر از 60 رأس اسب دره شوری در این مرکز نگهداری میشود.

اسب های پرورش یافته در این اصطبل موفق به اخذ تندیس ها و لوح ها و جوایز با ارزش شده اند که می توان به اخذ تندیس قهرمانی 120 کیلومتر استقامت توسط یکی از اسب های همین مرکز اشاره کرد که بیشتر از 120 میلون تومان قیمت گزاری شده است و اسب دیگری از همین مرکز با نام ” سالار ” در سومین نمایش ملی اسب های دره شوری در سال 87 موفق به اخذ نشان قهرمان قهرمانان زیبایی اسب های کشور شده است.

2.آقای امیرامان الله خان سترگ دره شوری فرزند زیاد خان دره شوری سال هاست که برای نگهداری این نژاد اصیل زحمت می کشد و با مشکلات فراوان و عدم همکاری ارگان های دولتی و بدون هیچ درآمد و چشم داشتی وقت زندگی خود را وقف این کار بزرگ و با ارزش کرده و راه پدر را ادامه می دهد و به نگهداری از این نژاد مشغول است.

همچنین از این اسب در شهرهای تهران، شیراز، اصفهان، آذربایجان غربی، کرمانشاه، بم،رفسنجان ، ورامین و جزیره کیش نگهداری می شود.

اسب های معروف قشقایی

قزل قوچ ـــــــ علی قلی خان قشقایی

کهر توکل ــــ زیادخان دره شوری

قزل شراک ــــ سردار عشایر صولت الدوله قشقایی

قزل وزنان ــــ زیاد خان دره شوری

کهر ده جانی ـــ سردار عشایر صولت الدوله قشقایی

قزل نیرو ــــ زکی خان دره شوری

کهر تاج ـــــــ محمد ناصر خان قشقایی

قزل اشتر ـــــ سالار حشمت ایلخانی قشقایی

کهر شهپر ـــــ ملک منصورخان قشقایی

قزل هلیوان ـــــ مرتضی قلی خان قشقایی

کهر باجلان ــــ خسروخان قشقایی

قزل کهیلان ـــــ مرتضی قلی خان قشقایی

قزل غزال ـــــ قباد خان

کارون ـــــ جهانگیر خان دره شوری

قزل نسمان ـــــ امام قلی خان

خرسان ــــ امام قلی خان

قزل شهمار ــــ سلطان محمد خان ایلخانی

و… .

رایض ها و مربیان اسب دره شوری

کردی خان دره شوری(مربی اسب سواری دانشگاه پهلوی شیراز) ،حمزه خان، عوض پسر محمد قاسم فارسیمدان،الیاس آقاو حسین قلی دره شوری ،رضا خان بیگ دمیر چماقلو،کاکاکیا و کاکاشیر دست ،غلامحسین خان قهرمانی و… را میتوان نام برد.

—————————————————————————————————————
منابع استفاده شده: کتاب سیاه چادرها و مجله ائل سؤزو و …